Balkan Türklerinden Bilge Sözler

25/03/2024

83

BATI TRAKYA TÜRKLERİ

• Acı patlıcanı kırağı çalmaz.
• Aç tavuk, kendini darı ambarında görür.
• Ağasız eşkıya yaşamaz.
• Alemin pirinci için, kendi bulgurundan vazgeçme.
• Ananı belleyen kadı.
• Arayan bulur.
• Ateş olmayan yerde duman tütmez.
• Ayakkabı ile duvara çıkılmaz.
• Aylak bakkal, takkesini tartar.
• Azarlama, çok zarar verir.
• Balı karıştıran, parmağını yalar.
• Balığa giden dönmeden, tava ateşe konmaz.
• Başkasının poposuyla yellenme!
• Besle kargayı, oysun gözünü.
• Boklu çamurluya mana bulur.
• Boş duranı kul da sevmez, Tanrı da.
• Cami ne kadar büyük olsa, imam yine bildiğini okur.
• Can yakanın canı yanar.
• Çalış kulum, ben vericiyim.
• Çalma elin kapısını, çalarlar kapını.
• Çingenenin oynayacağı yerde davul patlar.
• Çingenenin oynayacağı yerde davul patlar.
• Çingeneyi an, değneğini yanına koy!
• Çitsiz bağ, olur dağ.
• Davulun sesi uzaktan iyi duyulur.
• Deli yapar, yakını utanır.
• Dişi köpek kuyruğunu sallamadan, erkek köpek yanına sokulmaz.
• Dumansız baca, kavgasız koca olmaz.
• Düğün kemiği ile köpek tavlanmaz.
• El gözü ile dünya görülmez.
• Eşeğe kızıp semerden art alınmaz.
• Fakiri öldürmektense, gömleğini al!
• Gündüz külahlı, gece silahlı.
• Güveyi toprağı, kaynana toprağından alınma imiş.
• Hacılık nasip olmayacak kişiyi, deve doruğunda yılan sokar.
• Her ağlamanın sonu gülmektir.
• Hiç ölmeyecekmiş gibi dünya için, yarın ölecekmiş gibi öbür dünya için çalış.
• İki çıkınım nerde, canım orda.
• Kadını yaşı, erkeğin maaşı sorulmaz.
• Kız evladı çürük mal.
• Kokuşmuş etin olsun, Bağdat’tan sinek gelir.
• Laf, insana söylenir.
• Maşa varken, elini yakma.
• Nasıl edersen, öyle bulursun.
• Ölmüş eşek, kurttan korkmaz.
• Sana taş atana sen ekmek at.
• Şaşkın ördek, kıçından gider.
• Tarlaya saban, koyuna çoban.
• Yeni zenginden korkulur.
• Zenginin parası, fakirin çenesini yorar.

BULGARİSTAN TÜRKLERİ

• Acemi nalbant, çoban eşeğinde öğrenir.
• Acıktın mı, çalmak günah değildir.
• Ağa, eşek değil ya!
• Ağza bak, süngüyle davran.
• Anası ne ise, danası da olur.
• Arı, baldan kaçmaz.
• Bağışlanmış eşeğin nalına bakılmaz.
• Bir ağaç, yemişinden anlaşılır.
• Bir Arap için, bütün Arabistan batmaz.
• Bulgara padişahlık olmaz, olsa da yakışmaz.
• Can boğazdan gelir.
• Çingene çalar, Kürt oynar.
• Deli kıza, her gün düğün-bayram.
• Et koldan, karı soydan, köpek mandıradan.
• Faydasız koyunu kurtlar yisin!
• Gençlik rezillik, ihtiyarlık maskaralık.
• Her söze kulak asma.
• İyilik yapan, kemlik bulur.
• Keçide de sakal var.
• Kurdu gören, bir bilir, görmeyen iki.
• Lafla pilav olsaydı, Tuna kadar yağ olurdu.
• Mal, sahibine benzer.
• Mühür kimde ise, Süleyman odur.
• Ne günlere kaldık, hey gazi hünkar: eşek silahtar oldu, katır mühürdar.
• Olgun armut kendi düşer.
• Ödünç alan elbette verecek.
• Padişah ekmeğini yiyor, Moskof’un duasını okuyor.
• Parasız erkek, odunsuz ocak.
• Sabır ile koruk pekmez olur, dut yaprağı atlas olur.
• Sağlık en büyük varlıktır.
• Sert atın binişi eyi olur.
• Şeytana mum yakılmaz.
• Tellal bağırmış: herkes kendi keyfine!

GAGAUZ

• Aç ayı oyun oynamaz.
• Ağlatma bir kimsenin uşağını (çocuğunu), düşün kendininkilerini de.
• Akşamki öfkeyi sabaha bırak, akşamki işi bırakma.
• Alma(elma) fidanında ırak düzmez.
• Baca tütünsüz(dumansız) olmaz.
• Bin dostun varsa azdır, bir düşmanın varsa çoktur.
• Bu dünyada zordan zordur, boş kafa doldurmak.
• Can, tırnak altında durur.
• Çalışkan kula Allah yardım eder.
• Çok dolaşan, tez gelir.
• Dert derde uymaz.
• Dostlar üç çeşittir: para dostu, karı dostu, halis dostu.
• Dünya bir gemidir, akıl yelkeni, düşünce dümeni.
• Eşek ol, semer takacak çok.
• Ev karısız, adam parasız, ateşe yansın.
• Faydasız koyunu kurtlar yesin.
• Fena insandan ne iyilik beklersin.
• Gecenin gözü yoktur.
• Göz görür, can çeker.
• Hasta, döşekte düzelir.
• Horozsuz da sabah olur.
• Irzlıya dokun da geç, ırzsızdan sakın da geç!
• Islak, yağmurdan korkmaz.
• İki kapıya bakan köpek, aç kalır.
• İyi taşı, köşeye koyarlar.
• Kale,içerden alınır.
• Korkulu düşün, sonu hayırdır.
• Laf lafı açar.
• Mahkeme kapısı, kadıya mülk olmaz.
• Masallar çoktur, ucu yoktur.
• Meyhanede yazılan, cehennemde okunur.
• Nasreddin Hoca, ölü beygire gem takarmış.

DOBRUCA-KIRIM TATAR

• Acele edip konuşma, dilini dişlersin.
• Qt borcuyla kız borcunu Tanrı öder.
• Baş ol da soğan başı ol!
• Bin tasa, bir kese doldurmaz.
• Can baldan tatlıdır.
• Cehenneme giden, yoldaş arar.
• Çok konuşan saçmalar.
• Çürüksüz koz olmaz.
• Davasını bilmeyene şahit olma!
• Dertli,deliden çok söylenir.
• Eklenen kuyruk, tez kopar.
• Et giren yere, dert girmez.
• Fakirin keçisi, tek doğurur.
• Garibe verilen selam, altın yerini tutar.
• Güneşe taş atılmaz.
• Her ağaç meyve vermez.
• Horoz ötmese de sabah olur.
• İçki, ocak söndürür.
• Kabahatin sahibi çıkmaz.
• Lokma karın doyurmaz.
• Meyvalı ağacın başı eğik olur.
• Nerde birlik, o yerde dirlik.
• Yiğit savaşta doğar.

KIBRIS TÜRKLERİ

• Aç köpek, fırın yıkar.
• Adam kıtlığında, keçiye Abdurrahman dayı derler.
• Ağır taş, köşe taşı olur.
• Ağlamayan çocuğa meme vermezler.
• Ağzı südden yanan, yoğurdu öfürür de yer.
• Alışmış kudurmuştan beterdir.
• Allah bir kapıyı kaparsa, bin kapıyı açar.
• Altın kapı, gümüş kapıya muhtaç olur.
• Anasına bak, kızını al; kenarına bak, bezini al!
• Aş (aç) tavuk, (rüyasında) kendini buğday ambarında görür.
• At binenin, kılıç kuşananın.
• Ayranı yok içmeye, atla gider çeşmeye.
• Az verme arsız olur, çok verme yüzsüz olur.
• Aza kanaat etmeyen, çoğu hiç bulamaz.
• Bakarsan bağ olur, bakmazsan dağ olur.
• Bal tutan, parmak yalar.
• Çabuk hırsız, ev sahibini bastırır.
• Çok okuyan değil, çok gezen bilir.
• Dağ dağa kavuşmaz, insan insana kavuşur.
• Dağdan gelir, dağ adamı, hasta eder, sağ adamı.
• Dayak cennetten çıktı.
• Demir tavında dövülür.
• Devlet malı deniz, yemeyen domuz.
• Dost kara günde belli olur.
• Ecel geldi mi baş ağrısı behane olur.
• El için kuyu kazan, evvela kendi düşer.
• Eşeğe “buban kim?” demişler,”at dayımdır” demiş.
• Eşeğini sağlam bağla, komşunu hırsız çıkarma!
• Evdeki hesap, çarşıya uymaz.
• Felek kimine kavun yedirir, kimine kelek.
• Gelin çıkmadık ev olur, ölü çıkmadık ev olmaz.
• Gözlenen göze diken batar.
• Hastaya çorba sorulmaz.
• Hayır edemeyecek hacıyı, devede yılan sokar.
• Horoz ölür, gözü çöplükte kalır.
• Hovardanın düşkünü, beyaz giyer kış günü.
• Kamıştan maşa, Arap’tan paşa olmaz.
• Tencere tekerlenir, kapağını bulur.
• Zararın neresinden dönsen kardır.

KOSOVA TÜRKLERİ

• Ağır söz veren çabık iş görür.
• Bayram kemiği ile köpek tavlanmaz.
• Bekar gözüyle kız, gece gözüyle bez alınmaz.
• Dilenci ekmek paralarını, bilgin söz parçalarını, toplar.
• Dilenci ekmek parçalarını, bilgin söz parçalarını toplar.

MAKEDONYA TÜRKLERİ

• Abdal tekkde Hacı Mekke’de bulunur.(Üsküp Yöresi)
• Balta kendi sapını kesmez.(Üsküp Yöresi)
• Boş çuval ayakta durmaz.
• Can çıkmadan huy çıkmaz.
• Dağ dağa kavuşmaz, insan insana kavuşmaz.
• Demir kızgın iken dövülür.
• Dilsiz olmak çok sülemekten daha iyidir.(Kalkandelen Yöresi)
• Evdeki esap (hesap) pazarda uymaz.
• Gör gütüm yolları iç soğuk suları.(Üsküp Yöresi)
• Hak kuvvetin üstündedir.(Vrapişte Yöresi)
• Horoz ölmiş, güzi çöplükte kalmış.
• İt ürer, kervan yürür.
• Kızım sana söylüyorum gelinim sen işit.
• Kurt dumanlı avayı (havayı) sever.
• Kuru yanında yaş da yanar.
• Mal, can yongasi.
• Misfir umduğunu değil, bulduğunu yer.
• Sabır acıdır meyvesi tatlıdır.
• Sütten yanan yoğurdu üfürür.
• Ucuz etin çorbası tatsız olur.
• Üküz üldi, ortaklık bozuldi.
• Yalancının evi yanmış, çimse inanmamiş.

YUGOSLAVYA TÜRKLERİ

• Aç gözünü, açarlar gözünü.
• Adam adamdan korkmaz, ama utanır.
• Adı vardır, sedası yoktur.
• Ağaçtan maşa, çingeneden paşa olmaz.
• Ağır taş, yerinden oynamaz.
• Ağzı sütten yanmış, yoğurda üfler.
• Akan su durulmaz.
• Araba kırıldı mı, yollar bulunur.
• Balık denizde, tava ateşte.
• Bükülmeyen eli öp!
• Can çıkar, huy çıkmaz.
• Cücenin sakalı olmaz.
• Çalgısız düğün olmaz.
• Çavdar unundan baklava olmaz.
• Dağ adamı, hasta eder sağ adamı.
• Dokuz yutkun, bir söyle!
• En büyük varlık sağlıktır.
• Evli adam, gailesiz olmaz.
• Felek kimine kürk giydirir, kimine yelek.
• Fena söz gezer, gene kendi başına konar.
• Geceler gebedir.
• Gün, sabahtan belli olur.
• Hareket olmadıkça, bereket olmaz.
• Horozu çok olan köyün sabahı geç olur.
• Irmak kenarında çeşme yapılmaz.
• İki at, bir kazığa bağlanmaz.
• İnsana söz, hayvana kötek.
• Kaçanın anası ağlamaz.
• Kendi işini kendisi gören kazanır.
• Laf, koz kabuğunu doldurmaz.
• Lodosa kar dayanmaz.
• Maşa varken, elini yakma!
• Ne yavuz ol, asarlar, ne muti ol, basarlar.
• Nice yedisi, öyle yetmişi.
• Olacağa çare yoktur.
• Öğülen bağa, ufak sepetle git!.
• Önce hesap, sonra kasap.
• Para, parayı çeker.
• Pireden yağ çıkmaz.
• Sağır duymaz, uydurur.
• Şaşkın misafir, ev sahibini ağırlar.
• Tatlı söz unutulur, acı söz unutulmaz.
• Ucuz çorba dilini yakar.
• Üzümünü ye bağını sorma!
• Vakıtsız açılan gül, çabuk solar.
• Vermeden mabut, neylesin Mahmut?
• Yapamayacağın iş için kimseye söz verme.
• Zanaat, altın bileziktir.