Türkistan Arkeolojisi

12/05/2024

145

İlk Türk Köyü; MÖ 4500, ANAU, Türkmenistan; Türkistan

Atatürk’ün başlattığı çalışmalarla Türkiye’de arkeoloji kazıları yoğunlukla yapılmış ve ortaya bir Anadolu Uygarlıkları tarihi meydana çıkarılmıştır. Osmanlı sultanlarının “bu taşları bu taş bebekleri alıp gitsinler bizim ihtiyacımız yok” söylemine karşın Cumhuriyet dönemi ile birlikte Türkiye arkeolojik kazılar ülkesi haline gelmişti. Neticede dünya çapında arkeologlarımız yetişmiş ve ülkedeki tüm arkeolojik eserler Türkiye ve Türklerin tarihi kapsamında değerlendirilmiştir. Bu çalışmalar neticesinde yurt dışı müzelere kaçırılan eserlerimiz de geri çağrılmaya başlanmıştır.

Şimdiyse benzeri bir heyecan ile Türkistan ülkelerinde Türkiye’nin de katıldığı deneyimlerini paylaştığı Türkistan ülkeleri arkeolojisi ve kazı çalışmaları başlatılmalıdır.

Bu ülkelere Rusya Moğolistan Cin Halk Cumhuriyeti İran Hindistan Pakistan gibi Asya ülkeleri de dahil edilmelidir. Bunun neticesinde eski Türklerin toprak altında kalmış eserleri, 16 Türk devletinin ve daha nicelerinin toprak altı hazineleri ortaya çıkarılmış olacaktır. Moğolistan’da bu konuda ortaklaşa çabalar söz konusudur ve Moğolistan’ın örneği başka ülkelere de genişletilmelidir.

“Rus Arkeolojisi Eski Türklere yönelik çok araştırma yapmış. Bizde Türk Eskiçağı araştırması yapan bir arkeoloji anabilim dalı bile yok çok müracaat ettik açmadılar.”

Prof Dr Kemal Üçüncü

Türkistan Arkeolojisi

Turgay Tüfekçioğlu ile Türk Dili ve Tarihi

“Sintaşta Kültürü ve Türkler: 4 Bin Yıl Öncesinden Bugüne”

Türkistan Arkeolojisindeki Önemli Antik Şehirler ve Yerleşmeler:

Türkistan, Orta Asya’nın kalbinde yer alan ve zengin bir tarihi ve kültürel mirasa sahip bir bölgedir. Bölge, yüzyıllar boyunca farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış ve bu da arkeolojik açıdan önemli bir yer haline gelmiştir. Türkistan’da birçok antik şehir ve yerleşim yeri bulunmaktadır. Bunlardan bazı önemli olanlar şunlardır:

Otrar: Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan Otrar, Türkistan’ın en önemli antik şehirlerinden biridir. Şehir, 8. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar önemli bir ticaret merkeziydi. Otrar’da yapılan kazılarda birçok tarihi eser bulunmuştur.

Taraz: Taraz, bir diğer önemli İpek Yolu şehridir. Şehir, 6. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar önemli bir ticaret ve kültür merkeziydi. Taraz’da yapılan kazılarda birçok tarihi eser bulunmuştur.
Savran: Savran, 8. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar önemli bir şehir olan Savran, Otrar’ın yakınında yer almaktadır. Şehir, İpek Yolu üzerinde önemli bir durak noktasıydı. Savran’da yapılan kazılarda birçok tarihi eser bulunmuştur.
Yassy: Yassy, 14. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar Kazak Hanlığı’nın başkenti olan Yassy, Türkistan’ın en önemli tarihi şehirlerinden biridir. Şehirde birçok tarihi eser ve anıt bulunmaktadır.

Türkistan: Türkistan şehri, 10. yüzyıldan beri önemli bir dini ve kültürel merkezdir. Şehirde Hoca Ahmet Yasavi Türbesi ve Azret Sultan Türbesi gibi birçok önemli tarihi eser bulunmaktadır.

Şahrisabz:Timur İmparatorluğu’nun başkenti olan Şahrisabz, 14. ve 15. yüzyıllarda önemli bir şehirdi. Şehirde Timur’un türbesi ve Ak Saray gibi birçok önemli tarihi eser bulunmaktadır.