Tayvan Çin Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti

19/04/2024

49

05/08/2022

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER TARAFINDAN TANINMAYAN ADA DEVLETLERİ: ÇİN TAYVAN CUMHURİYETİ VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ

ÖZET

1997’de Hong Kong’un Çin’e devri ile başlayan genişleme süreci, 25. yılında Rusya’nın Ukrayna ile savaşı ve Çin’in Tayvan’ı ilhak kararlılığı ile devam etmektedir.
Türkiye ise Misaki Milli doktrinine rağmen dört bir yandan sarılarak savunma hattında etkisiz ve hareketsiz bir konumda tutulmaktadır.

Bu bağlamda BM tarafından tanınmayan Tayvan ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti KKTC örneklerini Uzak Doğu’da yıllara yayılan kişisel tecrübelerimiz ışığında incelemeye çalıştım.

İÇİNDEKİLER

– GENIŞLEME/BIRLEŞME GÜNDEMLERI
– ADA DEVLETLERİ
– TAYVAN ÇİN CUMHURİYETİ
– KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ
GENIŞLEME/BIRLEŞME GÜNDEMLERI
Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) Genişlemesi:
– 1997: Hong Kong
– 1999: Makao
– 2047: Hong Kong (tam egemenlik)
– ? : Tayvan

1990’larda Çin’i büyük olarak tanımlayan ve “Büyük Çin” kavramını ortaya atan Clinton Amerika’sıydı. Büyük Çin ile Çin’in bu bölgesinde yaşayan Çinlileri, Hong Kong, Tayvan, Makao ve Endonezya, Malezya ve Filipinler gibi Güney Doğu Asya ülkelerini kastediyordu.

Bu büyüklüğü bugün bir gerçeklik olarak görüyoruz. Çin artık “Büyük Çin “dir. Ancak 2000’li yıllarda Amerika’da başa geçen Bush yönetiminden sonra Amerika bu kavramı terk etti. Bu kavram sadece Bill Clinton ile geçerliydi. Şimdi Çin enerjiyi yuanla alıyor, ABD dolarını terk ediyor, ipek yolunu uyguluyor; o zaman Çin büyüktür.

Genişlemenin Gerçekliği

– Rusya ve Çin genişliyor.
– Misakı Milli doktrini genişlemeyi hedeflese de Türkiye genişlemiyor.
– Genişleme iradesi için zamanlama çok önemlidir.

Rusya ve Çin’in Entegrasyon Girişimleri: Ukrayna ve Tayvan

Türkiye’de kamuoyu NATO’cu – Rusçu olarak konumlandırıldı. Bir tek Çin konuşulmuyor. Bu nasıl bir miyopluktur, anlaşılır gibi değil. ABD, gizli müttefiki Rusya üzerinden Çin’in İpek Yolu lojistiğini kırıyor.

Bu kırılmadan Türkiye’ye yansıyan fırsatlar-tehditler nelerdir, değerlendirmemiz gerekiyor?
“Rusya’nın işgali ile Ukrayna’da ortaya çıkan yeni sosyoloji Rusya için bir beka sorunu yaratma potansiyeline sahip. Ayrıca bu sosyoloji Çin’in Tayvan ile bütünleşme politikasında daha dikkatli davranmasına yol açacak niteliktedir. Bu durumla ilgili tartışılması gereken bir diğer konu ise Ukrayna’nın yeni sosyolojisinin küresel etkilerinin nasıl olacağıdır. Tayvan halkı Çin tarafından tahakküm altına alınmak istemiyor. Onlar için Ukrayna deneyimi, güçsüz olduğu düşünülen bir toplumun gücüne dair öğretici bir örnektir.” (Musa Taşdelen Prof.)

Hong Kong ile yeniden birleşme olayını (1997) gerçekleştiren Çin, 25 yıl sonra 2047’de Hong Kong’da tam egemenliğe sahip olacak. Tayvan giderek daha fazla korkuyor.

Ukrayna’nın tarihi Rusya’nın çekirdeği olması gibi, Tayvan da “Milliyetçi Çin” devletidir. Tayvanlılar da etnik olarak adanın yerlisi, farklı sosyolojik unsurlar. Hong Kong ile yeniden birleşme olayını (1997) gerçekleştiren Çin, 25 yıl sonra, 2047’de Hong Kong’da tam egemenliğe sahip olacaktır. Tayvan giderek daha fazla korkuyor.

Hong Kong’un 1997’de Çin’e devredilmesinden bu yana geçen 25 yıl boyunca Çin’in uyguladığı baskılar da aynı öğretici örnek kapsamındadır.

Basra Körfezi’nde denge unsuru (Arap, Fars, Türk, İngiliz-Amerikan) olan Katar bu açıdan Tayvan’a çok benzemektedir.

Yeni Akdeniz ve Kıbrıs

Yeni Akdeniz nerede, bu soruyu kendimize hiç sorduk mu? Pasifik. Burada Kıbrıs sinyal veriyormuş gibi yapıyor, burası İpek Yolu. Batı bütün anlayışını mitolojilere dayandırmıştır. Pegasus diyor ki, bütün markalar mitolojiden esinlenmiştir. Biz kendi tarihimizi yazalım, kendi etiketlerimizi yapalım.

İpek Yolu hattında Pasifik Okyanusu bizim yol güzergâhımız. Asya’nın bir ucundaki Pasifik bizim ulaşma yolumuzdur. Kıbrıs onun teminatıdır.

Neden Yeni Akdeniz?

Harita: Asya-Pasifik’te Bölgeselleşme – “Yeni Akdeniz” Ekonomik Koridoru

Çünkü Akdeniz’de onca bin yıldır etkileşimlerin yaşandığı limanlar arasında ticaret yapılıyor.
Aynı ticaretler, aynı endüstriler, aynı etkileşimler, iletişimler şu anda Japonya’nın Osaka Limanı, Tokyo Limanı, Çin’in limanları, Tayvan’ın ve Tayland’ın limanları arasında gerçekleşiyor. Burada büyük bir ekonomik dinamizm var. Eski Akdeniz, Yeni Akdeniz’de yeniden kuruluyor.

Tayvan, Hong Kong, Çin Halk Cumhuriyeti ve denizaşırı ülkelerden (ABD, İngiltere, Kanada, Tayland, Endonezya, Malezya, Filipinler, Avustralya, Yeni Zelanda) aynı dili konuşan Çinliler bir ağ anlayışı içinde büyük bir ekonomik dinamizm yaratmaktadır.

Eski Akdeniz, Yeni Akdeniz’de yeniden kuruluyor.

Tayvan, Hong Kong, Çin Halk Cumhuriyeti ve denizaşırı ülkelerden (ABD, İngiltere, Kanada, Tayland, Endonezya, Malezya, Filipinler, Avustralya, Yeni Zelanda) aynı dili konuşan Çinliler bir ağ anlayışı içinde büyük bir ekonomik dinamizm yaratmaktadır.

Çin İş Ağı, dünyanın en güçlü ağlarından biridir ve Çin’in hızlı gelişiminin arkasındaki gerçek güçtür.

ADA DEVLETLERİ

Ada Devleti	Yüzölçümü	Nüfus (Milyon)	Milli Gelir (Milyar Dolar)	Kişi Başına Milli Gelir
Taiwan ROC	36,193 km ²	23.5	528.6	22,453
Hong Kong	2755 km ²	7.4	320.7	43,528
Cyprus TRNC	3355 km ²	0.33	3,685	12,701

Ulusal Rekabet Edebilirlik Endeksi 4.0 Sıralaması (Toplam 140 Eyalet)

– Hong Kong: 7. sıra
– Tayvan : 13. sıra
– Kıbrıs : 44. sıra

Kaynak: Küresel Rekabet Edebilirlik Endeksi 4.0 2018 Sıralaması

TAYVAN ÇİN CUMHURİYETİ

Gezgin Konuşmaları: Büyük Çin Dünyası. 3: Tayvan RoC
Gezgin Fotoğrafları: Asya Kaplanı Tayvan.
Gezginin Konuşması: Tayvan’ın İş Stratejisi

Harita: Çin Halk Cumhuriyeti ve Çin Cumhuriyeti (Tayvan Adası)

Tayvanlılar Japon, Çinli ve Amerikalılardan oluşan karışık bir zihniyete sahiptir.
Çin lideri Xi Jinping, ordusunun Tayvan’a saldırmasına izin veren yönergeyi imzaladı. Temel ilkeler, birliklerin organizasyonu ve komutası ile operasyon türleri 15 Haziran’da yürürlüğe girecek kararname ile belirlendi.

Bugün Tayvan ile resmi diplomatik ilişkilerini sürdüren 22 devlet bulunmaktadır:

– Belize (1989)
– Burkina Faso (1994)
– Dominik Cumhuriyeti (1957)
– El Salvador (1961)
– Guatemala (1960)
– Haiti (1956)
– Honduras (1965)
– Kiribati (2003)
– Marshall Adaları (1998)
– Nauru (1980-2002, 2005)
– Nikaragua (1990)
– Palau (1999)
– Panama (1954)
– Paraguay (1957)
– Saint Kitts ve Nevis (1983)
– Saint Lucia (1984-1997, 2007)
– Saint Vincent ve Grenadinler (1981)
– São Tomé ve Príncipe (1997)
– Solomon Adaları (1983)
– Esvatini (1968)
– Tuvalu (1979)
– Vatikan (Kutsal Koltuk) (1942)

Dünyanın En Yüksek Milli Gelirine Sahip Ülkeler (2021 Sonu)

– 21. sıra TÜRKİYE 796 milyar dolar %0,84
– 22. sıra TAYVAN 785 milyar dolar %0,83
(Kaynak: 28 Mart 2022 IMF)

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ

Çin, Japon ve Amerikan birikimlerinin bir sentezi olan Pasifik Okyanusu’ndaki Tayvan (Çin Cumhuriyeti) adasının benzer rolünü Roma, Doğu Roma ve Türk (Osmanlı) İmparatorluklarının birikimlerini taşıyan Kıbrıs adası yerine getirecektir. Her iki adadaki devletlerin tanınmıyor olması, İkinci Dünya Savaşı sonrası mirasın aşılması gerektiğinin göstergesidir.

İpek Yollarının kuzey, orta ve güney hatları arasında en umut verici olanı, Avrasya yerine Afrasya’yı öne çıkaran güney hattıdır. Asya ve ardından Afrika’nın yükselen grafikleri, her iki kıtanın düğüm noktası olan Kıbrıs’ın önünü açmaktadır.

İngilizlere ve Hong Kong’a kiralanan Kıbrıs 1974 ve 1997’de ne gibi farklı süreçlerle karşılaştı?

Moderatör, Ardan Zentürk: Levent Ağaoğlu’ndan Kıbrıs Afrin Hattı Kitabı

BooksonTurkey’de Kıbrıs Yazıları

Doğu Akdeniz

Ayrılmaz bir ikili oluşturan Doğu Akdeniz ve İpek Yolu bağlantısı, 21. yüzyılın ilk çeyreğinde birbirine daha da kenetlenecek ve yükselen Asya pazarlarının önünü açacaktır.
Türkiye’nin başını çektiği Doğu Akdeniz ile Çin’in başını çektiği Doğu Asya bölgesinde işbirliği dinamikleri güçleniyor. Güçlü Osmanlı ve Çin İmparatorluklarının 16. yüzyıldaki dönemi şimdi yeniden sahnede.

Doğu Asya

Malaga Boğazı’nda yaşanan kaosun ardından Doğu Akdeniz’e yayıldı. Ümit Burnu’nun devreye girmesiyle oyun dışı kalan İpek Yolu, şimdi daha da güçlenerek yeniden dünya gündeminde. Doğu Asya’nın 20. yüzyılın ortalarından itibaren başlayan kalkınma hamlesi, etkileşim dinamizmi ile Pasifik Okyanusu’nu yeni bir Akdeniz kimliğine büründürdü.

Çin Halk Cumhuriyeti’nin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti KKTC ile İlişkileri

Çin ve Güney Kıbrıs arasındaki stratejik ortaklık tek devlet ilkesine dayanmaktadır. Tayvan ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti KKTC’nin tanınmamasına dayalı bir politika uygulanmaktadır. Kıbrıs, BRI (Belt and Road Initiative) ülkeleri listesinde yer almamaktadır.
Hem Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti KKTC, hem de Yunanistan ve Kıbrıs Rum Yönetimi, Çin’in uluslararası arenadaki nüfuzundan faydalanmak için siyasi desteklerini sağlamaya çalışmaktadır.

Kıbrıs sorununun Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti KKTC lehine çözülebileceği ve Kıbrıs’ın iki devlete ayrılması ile “Tayvan” sorununun karşılaştırılabileceği ihtimali ile ÇHC, Rum Yönetimi lehine pozisyon almış durumda.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti KKTC’nin tanınması halinde Tayvan sorunu için örnek teşkil edebileceği endişesini taşıyan ÇHC’nin bu konudaki tutumu şu şekildedir: “Kıbrıs “ın bağımsızlığına, egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı, Kıbrıs sorununun çözümü için BM Genel Sekreteri’nin iyi niyet misyonuna destek ve ilgili BM kararları çerçevesinde ulaşılacak adil bir çözüm ve makul bir çözüm temelde üç unsura dayanmaktadır.

Küreselciler ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti KKTC

Küreselcilerin Çin’i Kıbrıs Rum tarafına davetine verilecek cevap, Çin’in burnunun dibindeki sıcak kanlı Tayvan Adası’nda artan Türk ticari ve sanayi yatırımları olmalıdır. Kadim zamanlardan beri Dünya Hakimiyetini esas alan Türkler ile aynı hedefin peşinde koşan küreselciler arasında çatışmalar kaçınılmazdır. Küreselciler Türkiye’yi bölerken, Kıbrıs’ı da birleştirmeye çalışmaktadırlar.

1989’dan başlayarak 30 yıl boyunca pazarı fetheden Küresel Lobi, 21. yüzyılın başında 2008’den itibaren kronik bir krize yakalanmış, dünya ticaret hacmindeki artış negatife dönmüştür.

Kıbrıs’taki Türk varlığı küreselleşmenin önünde bir engeldir.

İngiliz-Rus Dengesi

Adadaki 1878 İngiliz-Rus dengesi bir statüko haline gelmiştir ve aşındırılamaz. Rusya’nın Kıbrıs’ın karşısındaki Tartus limanını ele geçirmesiyle Rus-İngiliz gerginliğinin arttığı ve savaş olasılığının bulunduğu doğrudur. 1974’te Türkiye’nin Kıbrıs’a müdahalesi, Türkiye’nin söz konusu dengede eski konumuna dönmesini sağlamıştır.