Rusya ve Ukrayna’daki Türk kökenli bilim adamları

30/03/2024

85

Mustafa Kemal Atatürk tarafından kurulan Türkiye Cumhuriyeti ile birlikte Türkler yeniden bilim ve bilgelik yolunda aydınlanma sürecini başlatmışlardır. Siyasi anlamda da bu süreci Cumhuriyet yönetimi ile birlikte taçlandırmışlardı.

Burada aslında hatırlamamız gereken diğer bir unsur ise Türk boylarından olan Macarların ( ki Bizans zamanında bugünkü Macaristan Türkiye olarak adlandırılmakta idi ) Nobel ödülü konusunda çok yüksek skorlara sahip olduklarıdır.

Ayrıca saklı bir gerçek olarak, bugün özellikle Rusya ve Ukrayna’da, diğer yandan Türk Devletler Teşkilatı ülkelerinde, Türkistan ülkelerinde çok ciddi sayılarda bir Türk bilim adamları envanteri vardır.

Bu ülkemizde bilinen bir gerçek değildir. Rus Bilimler Akademisi bu konuda Türk bilim adamlarını barındıran önemli bir kaynaktır. Akademi kadrosunun %20’si Rusya ve Türkistan Cumhuriyetlerindeki Türk kökenli bilim adamlarıdır. Yapmamız gereken, Rusya’nın özellikle 18.yüzyıldan itibaren faaliyete geçen Bilimler Akademisi bünyesinde oluşan Türk Bilim adamları birikiminden yararlanmaktır.

Söz konusu birikim, hem temel bilimler, hem de sosyal bilimler dallarında mevcut bulunmaktadır. Unutmamamız gereken gerçek, Cumhuriyet düşüncesini ve aydınlanmayı getiren kaynak, Rusya kökenli Yusuf Akçura, Zeki Velidi Togan, Sadri Maksudi Arsal ve Azerbaycan kökenli Ahmet Ağaoğlu, Samet Ağaoğlu, Mehmet Emin Resulzade, Hüseyinzade Ali bey gibi siyasal düşünürlerdir.

Cumhuriyet Türkiye’sine aydınlanma iki kaynaktan gelmiştir; Rumeli’den ve Rusya’dan.

Çünkü ülkedeki saltanatçılık kalıntısı yapı aydınlanma fikirlerinin gelişimini sürekli baltalamış ve engellemiştir. O halde Türk Devletler Teşkilatı bünyesindeki bilimsel çalışmalarda bu gerçekler esas alınmalı ve teknolojik ilerlemeler konusunda söz konusu kaynaklar değerlendirilmelidir.