İdam edilen Katledilen Türk Önderler (20.yy)

07/10/2023

373

Katledilen Türk Önderler

Türkiye dışındaki 14 ülkede Türk önderler katledilmişlerdir, İran, Bulgaristan ve Kıbrıs’da ise daha farklı yöntemler uygulanmıştır.

Bir kalıp çıkıyor idam edilen Türk önderler olarak etiketledim. Yugoslavya’da Yücelci Türkler 1948, 4 kişi idam edildi. Nazmi Ömer de benim akrabam. Necdet Koçak Irak’ta idam edildi.

Bunlar 17 tane ülke. Hepsi idam edilen Türk önderler, kalıp şeklinde gelişmiş

Atatürk, Hatay’ı Türkiye’deki bazı kişilere rağmen Türkiye’ye kattı ve Atatürk vefat ettikten sonra bu Türk önderler de teker teker idam edilmeye başlandı. Yani bu içerideki katkı ne kadardı bu engel olmama konusu.

Mesela 1948’de Yücel Türkler idam edildiğinde bilgi buradan mı gitti

Bu nasıl bir kalıptır ki bu kadar Türk önder liderler idam edildiler oradaki ülkeler tarafından.

XX. YÜZYIL TÜRK DÜNYASINDA AYDINLARIN UĞRADIĞI BASKI, SÜRGÜN VE SOYKIRIM

A V R U P A

Yugoslavya
Yunanistan
Bulgaristan
Kıbrıs
Almanya

A S Y A

Irak
Kazakistan
Kırgızistan
Özbekistan
Türkmenistan
Gürcistan
Tacikistan
Rusya
Kırım
Azerbaycan
İran
Çin Doğu Türkistan

A V R U P A

Yugoslavya

Yücelci Türkler Şuayb Aziz, Adem Ali, Ali Abdurrahman ve Nazmi Ömer.

Yücelci Türkler

Yunanistan

Sadık Ahmet

Bulgaristan

Bulgaristan’da Ruslar daha farklı yöntemler izlemişlerdir.

Kıbrıs

Kıbrıs’ta İngilizler daha farklı yöntemler izlemişlerdir.

Almanya

Talat Paşa

A S Y A

Irak Necdet Koçak, Abdullah Abdurrahman, Adil Şerif ve Rıza Demirci

Kazakistan

-Bu dönemde Kazakistan’da Sovyet baskısına dayanamayan ve bu ideolojinin aleyhinde millî konularda şiirler, yazılar yazan Kazak edebiyatının önemli isimlerinden; Ahmet Baytursunov, Mircakıp Duvlat ve Mağjan Cumabayev gibi önde gelen Türkologlar kurşuna dizilerek öldürülmüştür.

-Bu iki yıl içerisinde (1936-1937) öldürülen Kazakistan Türk millî şair ve yazarlarından bazıları şunlardır: Abdul Rauf Fitret, Abdulhamid Süleyman Çolpan, Maşrık Yunus Elbek, Mahmud Maksud Batu, Abdullah Kadiri Culkunbay, Mir Yakub Dulat, Mağcan Cumabay, Kasım Tınıstan, Jüsippek Aymavıtov, Beyimbet Maylin ve İlyas Jansügirov.

Kırgızistan

-Kırgızistan’ın önde gelen 137 Türkolog, yazar, şair, ve bilim adamı farklı suçlamalarla 1937 yılında evlerinden alınmışlar ve bir daha onlardan hiç haber alınamamıştır. Kırgız edebiyatı tarihinde Çon- Taş katliamı olarak bilinen bu olayda tutuklanan aydınlar arasında Törekul Aytmatov (Cengiz Aytmatov’un babası), dilci Türkolog Kasım Tınıstanov ve Osmonkul Aliyev’in de bulunduğu 137 kişinin akıbeti, ancak 1991 yılında anlaşılabilinmiştir. Çon Taş bölgesinde topluca kurşuna dizilen 137 bilim insanı için orada “Ata-Beyit” adı verilen anıt mezar yapılmıştır.

Özbekistan

-Özbekistan’da da 1937 yılında aydınlar arasında tekrardan toplu imha, tutuklamalar, sürgünler ve katliamlar başlar. Gulam Zaferi, Osman Nasır, Gazi Alim, Atacan Haşim gibi yüzlerce bilim adamı, yazar ve şair “halk düşmanı” ilan edilerek öldürülür.

Türkmenistan

– 1930’lu yıllardan itibaren Türkmenistan’da da “Sovyet ideolojisini” benimsemeyen şair ve yazarlar şiddetli cezalara çarptırılıyorlardı. Abdılhekim Gulmuhammedov, Oraz Vepayev, Oraz Taçnazarov, Şemseddin İmameddinoğlu Kerimi gibi yazarlar kurşuna dizilerek öldürülmüştür.

Gürcistan

Tacikistan

Enver Paşa

Rusya

Sultan Galiyev
Mollanur Vahidov
Salavat Yulayev – halk kahramanı – Başkurtistan
İdil Ural bölgesinde Stalin dönemi baskısından nasibini almış yazarlardan Fatih Kerimi, Ayaz İshaki, Galimcan İbrahimov, Galimcan Şeref, Yakup Azizov, Hadi Atlasi, Abdullah Tukay, Şamun Fidai, İbrahim Yosfıy, Şehzade Babiç, Fatih Emirhan, Segit Remiyev Mirheyder Feyzi gibi aydınlar sürülerek, kurşuna dizilerek yok edilmişlerdir.

Kırım

– Sovyet rejimi, Stalin baskısı Kırım’da da aydınlara acımamış ve Ömer İpçi, Cafer Gaffar, Abdullah Latifzade İlyas Tarhan, Bekir Sıdkı Çobanzade, Şevki Bektöre, Sabri Ayvazov gibi Kırımlı aydın ve yazarlar kurşuna dizilmiş veya sürgüne gönderilmişlerdir.

Azerbaycan

-Azerbaycan’da “pantürkist, milliyetçi, halk düşmanı” gibi suçlamalarla tutuklanan Hüseyin Cavid, Ahmet Cevad, Mikayıl Müşfik, Tağı Şahbazi gibi binlerce yazarımız kurşunlanarak ya da sürgüne gönderilerek cezalandırılmışlardır. Tabii ki sonları hep aynı olmuş; sürgünde de katledilmişlerdir.

Tataristan

İran

İran’daki bitişik Türk coğrafyasını Azerbaycan ile sınırlandırmak yanlıştır ve bunun arkasında Rusya vardır. İran’da Türk nüfus çok olduğu için, İran devleti idam dışındaki yöntemler uygulamıştır. İdam etse İran’ın genelinde ayaklanma olur ve İran devleti bu ayaklanmayı kontrol edemez.

Tahran dünyadaki en büyük Türk nüfus barındıran bir şehirdir.