İngilizler Berbattı/ British were god awful; Jeffrey Sachs

03/11/2025

8

İngilizler berbattı çünkü dünyadaki en kötü emperyal zihniyete sahiplerdi. Bu yüzden Britanya ilk olarak yaklaşık 1700 yılında sanayileşti ve ardından ekonomik güç farkı jeopolitik, emperyal güce dönüştü ve ardından denizaşırı ülkelere gidip dünyanın geri kalanına kökten saldırdı. Hindistan alt kıtasını tamamen (1757-1947) sömürgeleştirdi, 1839‘da Çin’i işgal etti. Britanya Afrika’nın büyük bir kısmını ve tabii ki Doğu’nun da büyük bir kısmını ele geçirdi.

İmparatorluğun ilk kuralı sömürgelerinizden sömürmektir. Kaynakları ellerinden alır, onları fakir bırakır ve eğitimsiz bırakırsınız. Tüm bu imparatorluk boyunca okul açmak istemediler, kimseyi eğitmek istemediler. Yani 1950‘de okuryazarlık oranları %5’ti. Bazı ülkelerde milyonlarca kişiden dört veya beşi lise mezunuydu. Eğitim ekonomik kalkınmanın ana yolu olduğundan, her yerdeki sömürgeler giderek daha da geride kaldı. Dolayısıyla, teknoloji Avrupa’da gelişirken, sömürgelerde pek gelişmemişti. Plantasyonlar, madencilik ve kaynak çıkarma vardı, gelişmiş becerilere ve eğitime dayalı bir endüstri inşa etmek yoktu ve böylece güç uçurumu 1800’den 1950’ye kadar derinleşti. Biz buna ekonomik ayrışma dönemi diyoruz. Çünkü dünya, sözde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında bölünmüştü. Yani 20. yüzyılın ortalarına kadar çok acımasız bir dönemdi.

Sonra Avrupa’da temelde iki yıkıcı iç savaş yaşandı: Birinci ve İkinci Dünya Savaşları, aralarında Büyük Buhran’ın da olduğu iki kanlı savaş. Ancak İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra, o ayrışma çağı yavaş yavaş bir yakınlaşma çağına dönüştü. 1945‘e gelindiğinde Avrupa tükenmişti, ölümler ve yıkımlar o kadar büyüktü ki tüm enerji koloniler kurmaktan ziyade yeniden inşa etmeye yönelmişti.

Böylece koloniler birer birer bağımsız hale geldi, Britanya boyunduruğundan kurtuldular; bazıları bağımsızlıklarını kazandıkları için, bazıları ise kurtuluş savaşları verdikleri için. Ancak 1945 ile 1970’ler arasında Avrupa imparatorluklarının çoğu yok oldu. Ve bu gerçekleştiğinde çok önemli bir şey oldu; artık bağımsız uluslar vardı ve yaptıkları ilk şey kitlesel okuryazarlık ve kitlesel eğitim getirmek oldu. Birdenbire bu ekonomiler gelişmeye başladı ve emperyal efendilerinin yapmalarını engellediği şeyleri yapabildiler.

*************************

British were god awful, because they had the worst imperial mentality of any country in the world. So Britain industrialized first roughly 1700, and then the difference of economic might was translated into geopolitical, imperial power, and then went overseas and kicked the shit out of the rest of the world basically. It completely colonized Indian sub-continent, it invaded China in 1839. Britain went in and took over much of Africa, and took over much of America, of course the East. And the first rule of empire is you extract from your colonies. You take the resources away, you keep them poor, and you keep them uneducated also. All that empire, they didn’t want to give schools, they didn’t want to educate anybody. So literacy rates in 1950, 5%. In some countries with four or five people with a high school education out of millions. And since education is the main route to economic development, colonies everywhere just fell further and further behind. So, as technology had improved in Europe, it had not really improved in the colonies. There was plantations, mining, and extracting resources, not building industry based on improved skills and education, and so the gap of power widened from 1800 to 1950. We call the era of economic divergence. Because the world divided between the so-called developed and developing countries. So it was a very very brutal period up to the middle of the 20th century.

Then Europe had two devastating civil wars basically, World War 1 and World War 2, two bloodbaths with the great depression in between, but after World War 2, what had been that age of divergence gradually turned into an age of convergence. And by 1945 Europe was exhausted, the deaths and destruction were so vast that every energy was towards rebuilding rather than colonies, so one by one the colonies became independent, free from the yoke of Britain, some because independence was granted and others because they fought wars of liberation. But between 1945 basically and the 1970s, most of the European empires vanished. And one very important thing happened when that occurred, you now had independent nations and just about the first thing that they did was introduce mass literacy and mass education. Suddenly those economies were able to start developing, they were able to do things that their imperial masters had prevented them from doing.